ХАЙ ВЕРШЫ ПІШУЦЦА ДУШОЙ

   У баранавіцкай паэткі i педагога Таццяны Яцук душа спявала заўсёды: i у школьныя гады, i у студэнцкія, i цяпер. Гледзіш на гэтую жанчыну, i адразу прыгадваюцца яе радкі:

Ах, якое жыццё чароўнае,

Колъкі ў  iм навізны i цяпла.

Чалавечае жыццё сапраўды чароўнае, са шматлікімі нечаканасцямі рамантыкай, сустрэчамі i ростанямі. Справа ў тым, што з Таняй Марчык (гэта яе дзявочае прозвішча) я пазнаёміўся вельмі даўно, калі вучыўся яшчэ ў школе, а яна была вучаніцай Валеўскай сярэдняй школы Навагрудскага раёна. Пазнаёміўся завочна. Мы разам пачыналі свой шлях у літаратуру са школьнай парты. Яна, як i я, дасылала свае вершы, замалёўкі, інфармацыі ў вельмі папулярныя ў 1970- я гады часопіс “Бярозка” i газету “Піянер Беларусі”. Напрыклад, наклад “Бярозкі” ў тыя гады быў каля 35 тысяч асобнікаў. I “Бярозку”, i “Піянер Беларусі» актыўна выпісвалі i чыталі многія школьнікі i настаўнікі нашай рэспублікі. Туды дасылалі мы свае першыя творы, там лепшыя з ix i друкавалі. Надрукавацца было няпроста, бо пісала ў рэдакцыі гэтых выданняў шмат дзяцей. Але літаратурныя кансультанты выбіралі самыя вартыя друку творы, якія потым з’яўляліся на старонках газеты i часопіса. Там былі надрукаваныя i першыя самастойныя радкі вучаніцы Валеўскай сярэдняй школы Тані Марчык. Я адразу запомніў яе імя i першыя паэтычныя радкі. А потым нас лёс звёў на філалагічным факультэце Белдзяржуніверсітэта. Завочна мы адно аднаго ўжо ведалі, бо сустракалі па публікацыях прозвішчы ў прэсе. А асабіста пазнаёміліся ўжо на родным філфаку ў вepacнi 1980 года. Божа ж ты мой, тэта так даўно было, а здаецца ўчора.

 

  Таня адразу пачала наведваць універсітэцкае літаратурнае аб’яднанне “Узлёт”, якім кіраваў прафесар Алег Лойка. Ён першы апублікаваў нашы вершы ва ўніверсітэцкай газеце “Беларускі ўніверсітэт” на літаратурнай старонцы “Ружовы ранак”. А потым гэтыя старонкі рыхтаваў я. Яны выходзілі амаль штомесяц. Падрыхтую літаратурную старонку - i нясу рэдактару “Беларускага ўніверсігэта” Васілю Вераб’ёву.

     Не заўсёды, але даволі часта з’яўляліся ў “Ружовым ранку” i вершы Таццяны Марчык. Гартаю сёння тыя пажаўцелыя газеты “Беларускі ўніверсітэт” пачатку 1980-х гадоў i чытаю вершы “узлётаўцаў”. А вось i вершы Taнi: “Як сэрца прагне светлага прычасця...”, “Пакутна i жахліва ўсё было...”, “Аднакурснікам”, “Код жыцця адмервае дарэмшчыну...” і дзясяткі іншых. Друкаваліся мы тады не толькі ў “Беларускім універсітэце”, але i ў 1ншых рэспубл1канск1х газетах, нашы вершы гучал1 па радыё, на тэлебачанні. Мы прымалі ўдзел у розных ун1верс1тэцкіх літаратурных сустрэчах, чыталі свае вершы ў Вязынцы - на радзіме Янкі Купалы, у Доме літаратараў. Вядома ж, праз гады шмат што сцерлася з памяці. Але i Таццяна Марчык, i мы ўсе, былыя філфакаўцы, не зможам нiкoлi забыць свае студэнцк1я вершы ў друкарскім выкананні. У паэтычных радках мы дзяліліся з равеснікамі ўласным болем i клопатамі, шчасцем i роспаччу, вынослі на суд чытачоў свае думкі i перажыванні. Можа, вершы нашы тады былі крыху i недасканалымі ў прафесійных адносінах, але кранал1 шчырасцю, непасрэднасцю, незвычайнай чысцінёй пачуццяў.

3 кожным годам ва ўніверсітэце мы сталелі, а разам з намі “дарослымі” станавіліся i вершы.        Пашыраўся наш дыяпазон тэм. Мацнелі паэтычныя радкі. А галоўнае: падчас вучобы адбылося выпрабаванне любоўю да роднага слова, да нашай матчынай мовы. I гэтая любоў засталася назаўсёды.

     Пяць гадоў вучобы ва ўніверсітэце праляцелі імгненна. Да сённяшніх дзён захоўваю ў сваім хатнім apxiвe газету “Беларускі ўніверсітэт” ад 20 чэрвеня 1985 года з апошняй нашай сумеснай літаратурнай старонкай “Ружовы ранак”. У ёй надрукаваны вершы аднакурснікаў-выпускнікоў філфака Леаніда Трубача, Сяргея Чыгрына, Валянціны Місюк, Сяргея Кавалёва, Таццяны Каваленка i Таццяны Марчык. Я yciм тады раздаў газеты на памяць. А на адным нумары пaпpaciў пастав1ць свае аўтографы i пажаданні каля ўласных вершаў. Таня Марчык на памяць мне напісала: “Нязменнаму “матацелю” па рэдакцыях з мэтай папулярызацыі “Узлёту” Сяргею Чыгрыну. Каб усё тваё жыццё было вельмі шчаслівым. Заставайся такім жа настойлівым i гумарыстычным. Hi пуха табе, нi пер’я ў жыцц1і 26.06.1985 года - дзень нашага “злёту” з філфака. Таня Марчык”.

     Калі мы aтpымaлi дыпломы i раз’ехаліся па розных кутках Беларусі Алег Лойка падрыхтаваў i выдаў зборнік вершаў “узлётаўцаў” пад назвай “Вусны” (Мн., “Юнацтва”, 1985). На старонцы 48 быў aпyблiкaвaны ў зборніку і верш Тані “Далёкі след... Ён сэрцу дарагі...”.

    Пасля ўніверсітэта лёс закінуў Таццяну Марчык у Баранавічы, дзе яна засталася жыць і працуе цяпер настаўніцай роднай мовы і літаратуры ў СШ № 4. Яна выйшла замуж, нарадзіла і выхавала разам з мужам двух сыноў. Але, як кажуць, калі Бог з маленства даў талент, то ён застаецца назаўсёды. Таццяну Марчык (Яцук) Бог з маленства надарыў паэтычным талентам. I тэты талент не знік, а захаваўся на жыццё. Яна павінна была даўно выдаць свой першы паэтычны зборнік. Але мая аднакурсніца не імкнулася ў вялікія паэты, хоць паэтычнага слова не губляла. Яна проста пісала вершы для сябе, сяды-тады іх друкавала. А лепшае нарэшце праз столькі гадоў вырашыла сабраць пад адну вокладку і назваць свой першы паэтычны зборнік “Груша над абрывам”. Мне спадабалася назва. Гэтым вершам і адкрываецца зборнік.

   Я не ставіў мэты грунтоўна разглядаць у гэтай прадмове паэтычную творчасць Таццяны Яцук. Скажу толькі, што вершы, якія склалі тэты зборнік, багаты на розныя інтанацыі, эпітэты, параўнанні. Паэтка любіць зіму, калі ідуць снягі і трашчаць “марозы - зімы пестуны”, калі “спрабуе ноты вецер-гарманіст”. Яна захапляецца белым колерам: “і з чаромхі вянчальна-белай”, і “сняжынкі злятаюць на халодны ганак белы”, ці “вершы на ліст кладуцца белы-белы...” і г.д. Паэтку можна зразумець, бо белы колер - колер чысціні, колер дабра, колер святасці. Галоўны герой яе вершаў змагаецца за дабрыню - пачуццё, якое не толькі ўзвялічвае чалавека, але і робіць яго чалавекам. Дабрыня ў паэткі выражае клопат сучаснага чалавека, адносіны да людзей, да сваёй зямлі, да сяброў і сваякоў, да гістарычных мясцін Бацькаўшчыны. Лірычны герой яе твораў - даволі ўражлівы чалавек, натуры простай, адкрытай і шчырай. Такі, як і сама аўтарка. Яна адкрыта прызнаецца, што “калі душа спявае, верш жыве”, а калі “душа сумуе, вершы плачуць”. Няхай, Таццяна, яшчэ доўга-доўга будзе спяваць твая душа і радавацца сэрца, бо вершы пішуцца менавіта душой і сэрцам. Вельмі хочацца спадзявацца, што тэты першы твой паэтычны зборнік натхніць цябе на новыя творы і кнігі. Поспехаў табе, мая аднакурсніца з філфака!

                                                             Сяргей ЧЫГРЫН, сябра Союза беларускіх пісьменнікаў.

​